HATAY BAROSU MÜLTECİ KOMİSYONU

HATAY VALİLİĞİ

İL GÖÇ İDARESİ MÜDÜRLÜĞÜNE

KONU           : Hatay Barosu Mülteci Komisyonu Sahada Yaşanan Sorunlara İlişkin Raporun Sunulması Hakkında

            Mülteci Komisyonu olarak meslektaşlarımızın sahada ve kurumlarda yaşadıkları sorunların tespiti, kronikleşmiş ve çözüm yolları denenmesine rağmen çözümlemeyen sorunlarla ilgili olarak savunuculuk yapılması ve böylece mültecilerin adalete erişimleri önündeki engelleri kaldırılması öncelikli amaç olarak belirlenmiştir.  Bu doğrultuda İl Göç İdaresi Müdürlüğü ile görüşmeler yapılmış ve yaşanan sorunlara ilişkin bir rapor hazırlanmasına ve raporun İl Göç İdaresi Müdürlüğüne sunulmasına karar verilmiştir.  

            Mülteci Komisyonu tarafından tespit edilmiş sorunlar aşağıda sıralanmıştır:

1. 500 Konutlar Polis Merkezi olarak bilinen, içerisinde İl Göç İdaresi çalışanı ve Emniyet mensubu çalışanların görev aldığı bu birimin mevcudiyetinin hukuki ve kanuni dayanaktan yoksun olması. Merkez’in hangi kurum altında teşkilatlandığı bilinememekte, idari ve adli teşkilat içerisinde belli bir noktaya konumlandırılması mümkün olamamaktadır. T.C. Anayasasının 123. Maddesinde düzenlenen “İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve kanunla düzenlenir.” Amir hükmüne açıkça aykırılık teşkil etmektedir. Mevzuatta kesinlikle böyle bir Polis Merkezi’nin varlığından söz edilmemektedir.
2. Merkez’de bir müdür veya amirin bulunmaması nedeniyle memurlar arasında keyfi uygulamaların arttığı ve uygulama birliğinin olmadığı gözlemlenmiştir.
3. 500 Konutlar Polis Merkezi’nde, Uluslararası Koruma Statü Sahibi, Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi, Geçici Koruma altındaki bireyler, henüz statü sahibi olmayan veya statüsü iptal edilmiş bireyleri herhangi bir yasal dayanak veya mahkeme/savcılık kararı olmaksızın tutulmaları. Bireyler tutulurken gözaltı kararı, idari gözetim kararı alınmamakta, tutulma nedeni ortaya konulmadığı için kişiye tutulma gerekçesi, hakları, başvuru yapabileceği kanun yolları aktarılmamaktadır. Bu durumlar AİHS, Anayasa, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu, Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği ve diğer mevzuata aykırıdır. Mevzuatta yabancıların Geri Gönderme Merkezi’nde tutulmaları gerektiği açıkça ifade edilmektedir.

   Ayrıca yabancıların kanuni dayanaktan yoksun olarak 500 Konutlar Polis Merkezi’nde tutulmaları AİHS Ek 4 numaralı Protokolün 2. Maddesinde düzenlenen Serbest Dolaşım Özgürlüğüne, Anayasanın 13. Maddesinde düzenlenen Temel hak ve hürriyetlerin ancak Kanunla sınırlandırılabileceğine ilişkin amir hükmüne, 17. Maddesinde düzenlenen Kişinin varlığı, maddi ve manevi varlığı hakkına, 19. Maddesinde düzenlenen Kişi hürriyeti ve güvenliği hakkına, 23. Maddesinde düzenlenen Yerleşme ve seyahat hürriyetine, 36. Maddesinde düzenlenen Hak arama hürriyetine, aykırı olmakla birlikte Türk Ceza Kanununun 109. Maddesinde düzenlenen Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunu teşkil etmektedir.

4. Bireylerin 500 Konutlar Polis Merkezi’ne ne zaman alındıklarının tespit edilememesi. Bu husus İl Göç İdaresi ve Emniyet birimlerinin gözaltı ve idari gözetim sürelerinin ne zaman başladığının tespit edilmesini engelleyen bir husustur. Ceza Muhakemesi Kanunu madde 90 vd., Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu md. 57 vd. belirtilen sürelerin başlangıç saat ve günlerinin doğru bir şekilde yazılması zorunludur. Aksi takdirde bireylerin tutulması yine kanuni dayanaktan yoksun olacaktır.
5. Yukarıdaki maddelerle bağlantılı olarak bireylerin hukuki ve kanuni dayanaktan yoksun olarak tutulmaları temel ihtiyaçlarının karşılanabileceği ödeneklerden yararlanmalarını engellemektedir. Zaten kötü şartlarda tutulan bireylerin Anayasa, AİHS ve İnsan Hakları ihlaline neden olacak şekilde temel ihtiyaçlarını karşılayamadıkları tespit edilmiştir.
6. 500 Konutlar Polis Merkezi’nde suça karışan kişilerin yoğunluklu olarak tutuldukları, ancak bu konuda mağdur – şüpheli ayrımı yapılmadan polis tarafından yakalanan tüm bireylerin Merkez’e götürüldükleri gözlemlenmiştir. Suçun mağduru şüpheli ile aynı işleme tabi tutulmaları, şüpheli bireylerin suçlu gibi muamele görmeleri masumiyet karinesi ve suçun kanuniliği ilkelerine aykırıdır.

   Bunlara ek olarak aynı suçun şüphelisi ve mağdurunun, müşteki ve sanıkların aynı yerde tutulması güvenlik sorunları oluşturabilmektedir.

   Ceza dosyasında beraat kararı bulunan, savcılık veya mahkeme hakimi tarafından serbest bırakılan bireylerin polisler tarafından tutulup 500 Konutlar Polis Merkezi’ne götürülmektedirler. Bu hususun kanuni gerekçesi bulunmamaktadır.  

7. 500 Konutlar Polis Merkezi’nde avukat görüşme odası bulunmaması. Avukat görüşmeleri gizlilik kuralına tabi ve belli sorumluluklar yükleyen görüşmelerdir(Avukatlık Kanunu madde 36). Avukat ve müvekkili arasındaki görüşmelerin arada parmaklıklar varken başkalarının duyabileceği, çoğu zaman bir memur eşliğinde ve kamera altında gerçekleştirilmesi kanuna aykırıdır. Bütün bu uygulamalar Anayasa madde 36, Avukatlık Kanunu, Kişisel Verileri Koruma Kanunu, savunma hakkı ve adil yargılanma haklarına aykırıdır.

    

    

    

    

    

    

    

    

    

8. 500 Konutlar Polis Merkezi’nde bireylerin tutuldukları yerlerin fiziki koşullarının kalmaya, yaşamaya uygun olmayan ve kanuna aykırı olarak belirlenmiş yerler olması. Merkez’de bireyler merdivenin ilk basamağına parmaklık konularak merdiven altında, şüpheli-mağdur , kadın-erkek ayrımları gözetilmeksizin aynı yerde olduğu, soğuk-sıcak dengesinin mevsime göre ayarlanamadığı insani olmayan şartlarda tutulmaktadırlar. Sadece bu husus dahi 500 Konutlar Polis Merkezi’nin kanuna aykırı bir işleyiş içerisinde olduğunu gözler önüne sermektedir.
9. Hatay ilinin Geçici Koruma ve Uluslararası Koruma kayıtlarına kapalı olması. Kayıtların tamamen kapalı olması nedeni ile bireylerin mağduriyet yaşadıkları gözlemlenmektedir. Özel ihtiyaç değerlendirmelerinin çok sınırlı olarak yapılması ve aile birliğinin sağlanamadığı durumların ortaya çıkması mağduriyetlerin artmasına neden olmaktadır. Bu durumlar kayıtsız kalan bireylerin sayısında artış olmasına neden olmakta, hem yerel halk açısından güvenlik sorunları oluşmasına, hem de bireyler açısında hak ve hizmetlerden faydalanamamaya neden olmaktadır.
10. İl Göç İdaresi Veri Güncelleme Merkezi’nde mükerrer kayıt, memur hatası ile yanlış kayıt veya sistemsel hata olabileceği değerlendirilmeksizin bireyler hakkında yalan beyan-memuru yanıltma suçlamaları ile ihbarda bulunulması bireylerin devlete olan güvenini sarsmakta ve yükümlülükleri olan işlemler için dahi Devlet Kurumlarına gitmemelerine neden olmaktadır. İşlemlerini gerçekleştirmek için kurumlara giden bireyler sınır dışı veya idari gözetim tehdidi ile karşı karşıya kalmaktadırlar.

 Hatay Barosu Mülteci Komisyonu olarak; sahada aktif çalışan Meslektaşlarımızın tespit etmiş oldukları hak ihlalleri ve hukuka aykırılıkların gerek çözüme kavuşturulması gerekse de Ülkemizin taraf olduğu Uluslararası sözleşmeler kapsamında ilerleyen aşamalarda özellikle de Hak ihlalleri nedeniyle AİHM tarafından Tazminata mahkum edilmesinin önüne geçmek adına iş bu Raporu bilgilerinize sunuyoruz.

                                                                       HATAY BAROSU MÜLTECİ KOMİSYONU